«Մենդիա Ռեսուրսիս» ՍՊԸ-նապօրինիճանապարհաշինարարականաշխատանքներէիրականացրելՎայոցձորիմարզիԵղեգիսհամայնքիՎարդահովիտ գյուղում, ճանապարհէհարթելմոտ 5 կմերկարությամբ, մոտ 6 մլայնությամբ, 2,5 մբարձրությամբ՝այդկերպ խախտելով արոտավայրերի օգտագործման պայմանները, ալպիականմարգագետիններիհողի բերրի շերտիծածկույթիամբողջականությունը՝ մեծ ծավալով և վնասել հողի բերրի շերտը՝ մեծաքանակ տարածքով: Նոր բացված ճանապարհըհատումէլեռներիլանջերը, որոնք ներառված են վայրի կենդանիների տեղաշարժման էկոմիջանցքներում:

   Տարածքը հանդիսանում է Եղեգիս համայնքի հիմնական արոտավայրը, որտեղ իրենց անասուններն են արածեցնում նաև հարևան համայնքների բնակիչները ևունիտարատեսակխոտաբույսերիհարուստպաշար, ինչըգյուղացիների համարգարնան-ամռանամիսներին  հանդիսանումէ  հիմնականեկամտի  աղբյուր:

   Համայնքիջրայինաղբյուրներըգտնվումեն  նշված տարածքի ներքին հատվածում: Այդպիսով՝ բացված ճանապարհը խոչընդոտում է ջրի բնականոն հոսքին, ինչը խախտում է «Ջրաէկոհամակարգերի սանիտարական պահպանման, հոսքի ձևավորման, ստորերկրյա ջրերի պահպանման, ջրապահպան, էկոտոնի և անօտարելի գոտիների տարածքների սահմանման չափորոշիչների մասին» ՀՀ կառավարության 2005 թվականի հունվարի 20-ի N 64-Ն որոշման պահանջները:

Համայնքը ճանապարհի կառուցման վերաբերյալ որևէ փաստաթուղթ չի ստացել: Հիշյալ տարածքի` հատկապես հողի բերրի շերտի  վերականգնումը գրեթե անհնար է, կամ պահանջում է մեծ ֆինանսական ծախսեր:

 Նշենք, որ նման ծավալի ավերիչ շինարարության համար հիմք է հանդիսացել ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարության «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման փորձաքննական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի կողմից 2022թ. դեկտեմբերի 9-ին «Մենդիա ռեսուրսիս» ՍՊԸ-ի Վայոց ձորի մարզի Վարդենիսի բազմամետաղների հանքերևակման տեղամասում երկրաբանական ուսումնասիրության աշխատանքների շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության նախնական գնահատման (ՇՄԱԳ) հայտին տրված դրական եզրակացությունը, որ կազմվել է փաստերի բազմաթիվ աղավաղումներով և օրենսդրության խախտումներով․

1.2022թ. հոկտեմբերի 14-ին Եղեգիս համայնքում նշանակված են եղել նախագծի վերաբերյալ հանրային լսումներ,  որոնք սկսվել են լարված մթնոլորտում, քանի որ բնակիչներն և ավագանու անդամները դեմ են եղել նախագծին, և Եղեգիս համայնքի ղեկավարը հայտարարել է, որ լսումները համարում է չկայացած,  որովհետև  խախտվել  են ՀՀ կառավարության 19.11.2014 թվականի «Հանրային ծանուցման և քննարկումների  իրականացման կարգը սահմանելու մասին» թիվ 1325-Ն որոշման դրույթները, և 10-ը հոկտեմբերի 2018 թվականի  ՀՀ կառավարության N1146-Ն որոշումը՝ «Հանրային քննարկումների կազմակերպման և անցկացման կարգը սահմանելու և ՀՀ կառավարության 2010 թվականի մարտի 25-ի N 296-Ն որոշումն ուժը կորցրած ճանաչելու մասին», որի 5-րդ կետի պահանջներով   նշված է. «Հանրային քննարկումները իրականացվում են՝ հրապարակայնության, մատչելիության, թափանցիկության և հանրային հաշվետվողականության հիման վրա»:

Նշված փաթեթում չեն արձանագրվել նաև ազդակիր համայնքների ցանկը, սակայն փաստացի առկա են Արենի և Եղեգնաձոր համայնքների՝ համապատասխանաբար յոթ և չորս բնակավայրեր, որոնց ամբողջ հողատարածքներն ոռոգվում են բազմամետաղների  հանքերևակման  տեղամասից կուտակված ջրային պաշարներից:

Դա արտացոլված է տեսաձայնագրության մեջ և Շրջակա միջավայրի նախարար Հակոբ Սիմիդյանին հասցեագրված նամակում: Սակայն եզրակացության մեջ հաշվի առնված չէ Եղեգիս համայնքի բնակիչների  նախագծի վերաբերյալ դեմ հայտարարված կարծիքը:

2.Փորձաքննության ներկայացված փաստաթղթերը ներկայացված չեն եղել հիմնական շահագրգիռ կողմին՝ Բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմնին:

3.Փորձաքննական եզրակացությունն անդրադառնում է միայն ընկերության կողմից ներկայացված ՇՄԱԳ հայտում տեղ գտած գնահատականներին՝ չիրականացնելով իր կողմից ՇՄԱԳ-ի մասին օրենքով պարտադրված գնահատումը:

4.Եզրակացության մեջ գնահատված չեն տարածքում գտնվող ջրային աղբյուրների, կենսաբազմանության՝ այդ թվում Կարմիր գրքում գրանցված տեսակների համար առկա ռիսկերը: Նշենք, որ կենսաբազմազանության պահպանման համար տարածքում գործում են երկու՝  WWF-Հայաստան և Վայրի բնության և մշակութային արժեքների պահպանության  հիմնադրամները: Փաստաթղթերը չեն ներկայացվել նրանց՝ որպես ուղիղ շահագրգիռ կողմեր: 

Այդպիսով խախտվել է.

1.ՀՀ հողային օրենսգրքի 96-րդ հոդվածը, ըստ որի՝ արոտավայրերը վարձակալությամբ տրամադրվում են անասնապահությամբ զբաղվելու պայմանով:

2.ՀՀ կառավարության 2021 թվականի հունիսի 17-ի «Գյուղատնտեսական նշանակության հողերը ոչ գյուղատնտեսական նշանակության հողերի փոխադրման դեպքերը սահմանելու մասին»  N 987-ն որոշմամբ հաստատված «Գյուղատնտեսական նշանակության հողերը ոչ գյուղատնտեսական նշանակության հողերի փոխադրման դեպքերը» հավելվածի առաջին կետը, որի 3) ենթակետով սահմանված է՝

-թույլատրվում է գյուղատնտեսական նշանակության հողերի փոխադրումը ոչ գյուղատնտեսական նշանակության  հողերի՝  ճանապարհների, էլեկտրահաղորդման և կապի գծերի կամ ենթակայանների, գազատարների և այլ խողովակաշարերի, երկաթուղային գծերի, ցամաքուրդների և այլ նմանատիպ օբյեկտների  կառուցման և սպասարկման դեպքում,

 իսկ   8-րդ ենթակետով՝

- ընդերքօգտագործման աշխատանքների՝ օրենքով սահմանված կարգով շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննություն անցած ծրագրի և (կամ) նախագծի առկայությամբ։

3․Հողային օրենսգրքի 36-րդ հոդվածի 2-րդ մասով, այն է հողերի պահպանության խնդիրներն են՝

3) հողերի խախտման հետ կապված աշխատանքներ կատարելիս հողի բերրի շերտի հանումը, պահպանումը և օգտագործումը։

   5-րդ մասով՝

-շինարարական և օգտակար հանածոնների արդյունահանման աշխատանքներ կատարելիս հողի բերրի շերտը հանվում և օգտագործվում է պակաս արդյունավետ հողերի բարելավման համար։

4․8-ը սեպտեմբերի 2011թ․ N 1396-Ն ՀՀ Կառավարության որոշումը՝ «Հողի բերրի շերտի օգտագործման կարգը հաստատելու, Հայաստանի Հանրապետության Կառավարության 2002 թվականի սեպտեմբերի 19-ի N 1622-Ն որոշումն ուժը կորցրած ճանաչելու և 2001 թվականի ապրիլի 12-ի N 286-Ն որոշման մեջ փոփոխություն կատարելու մասին» ։

Վարդահովիտ գյուղի դեպքում  ընդերքի օգտագործում չէ, այլ՝ ընդերքի ուսումնասիրություն և այնտեղ արձանագրված ճանապարհաշինարարական աշխատանքներն ապօրինի են: Խախտվել են  ինչպես ՀՀ Հողային օրենսգրքի 36-րդ հոդվածի 2-րդ և 5-րդ մասերը, այնպես էլ ՀՀ կառավարության 8-ը սեպտեմբերի 2011թ․ N 1396-Ն որոշման պահանջները։ Երկու դեպքում էլ պահանջվում էր ավագանու համապատասխան որոշումը, որը բացակայում է:

3.Համաձայն ՀՀ  ՏԻ մասին օրենքի 43-րդ հոդվածի՝

1.Համայնքի ղեկավարը հողօգտագործման բնագավառում իրականացնում է հետևյալ սեփական լիազորությունները.

3) համայնքի քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերին, հողերի օգտագործման սխեմաներին համապատասխան, համայնքի ավագանու համաձայնությամբ և Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով օտարում կամ օգտագործման է տրամադրում համայնքի սեփականություն հանդիսացող հողամասերը.

4) օրենքով սահմանված կարգով վերահսկողություն է իրականացնում համայնքի վարչական սահմաններում գտնվող հողերի նպատակային օգտագործման, հողօգտագործողների կողմից հողային օրենսդրության պահանջների պահպանման նկատմամբ.

5) օրենքով սահմանված դեպքերում և կարգով կանխարգելում, կասեցնում և վերացնում է ապօրինի հողօգտագործումները.

2. Համայնքի ղեկավարը սույն բնագավառում իրականացնում է պետության պատվիրակած հետևյալ լիազորությունները. 

2) համայնքի քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերին, հողերի օգտագործման սխեմաներին համապատասխան` օրենքով սահմանված դեպքերում ու կարգով օտարում (բացառությամբ իրավաբանական անձանց մասնավորեցման (սեփականաշնորհման), կառուցապատված հողամասերի, կառուցապատված հողամասերի օպտիմալացման արդյունքով առանձնացված՝ չկառուցապատված հողամասերի, ինչպես նաև պետական կամ ենթակա պետական մարմիններին հանձնված (ամրացված) և օտարման առաջարկվող պետական հողամասերի) կամ օգտագործման է տրամադրում համայնքի վարչական սահմաններում գտնվող պետական սեփականություն հանդիսացող հողամասերը:

   Ելնելով   վերոգրյալից,   ղեկավարվելով  «Տեղական  ինքնակառավարման  մասին»  ՀՀ  օրենքի 18-րդ  հոդվածի 42-րդ մասով, Եղեգիս համայնքի ավագանին որոշում  է՝