Վայոց ձորի մարզի նշանավոր հուշարձաններից է Շատիվանքը: Եղեգիս գետի և ժայռերի մեջտեղում է տեղակայված Շատին գյուղը: Շատիվանքը գտնվում է գյուղից մոտ 4 կմ արևելք, համանուն ձորակի աջ ափին, բարձրադիր գոգավորության մեջ:

Ստեփանոս Օրբելյանը վանքի հիմնադրել է Բագրատունի Աբաս Ա թագավորի, Սյունյաց Սմբատ իշխանի ժամանակ 929թ.: Այն բաղկացած է եկեղեցուց և վանական միաբանության բնակելի ու այլ շենքերից: Վանքի շինությունները հետագա նորոգումների հետևանքով կորցրել են իրենց նախնական տեսքը: Եռանավ բազիլիկ եկեղեցին կոչվում է սուրբ Սիոն: Այն վերակառուցել է ջուղայեցի վաճառական Մահտեսի Հակոբը: Այն կանգնած է չորս մույթերի վրա, որոնց դիմաց պատերի վրա կան որմնասյուներ: Արևելյան աբսիդի երկու կողմում խորան կա: ՈՒնի երեք մուտք: Պատերի և աբսիդի մեջ բացվում է 8 լուսամուտ: Արևմտյան կողմը ունի սրահ: Պատերի արտաքին կողմը սրբատաշ քարից է, ներսից փոքր անտաշ քարերով: Պատերի մեջ օգտագործվել են հին շենքի սրբատաշ քարեր, խաչքարեր: Այն իր վերջնական տեսքը ստացել է 1665թ. կատարած նորոգումից հետո: Պատերի միայն ստորին մասերն են վերաբերվում հնագույն շինությանը: Սուրբ Սիոնի արևմտյան կողմում պահպանվել են գավթի հետքեր: Վանքի ընդարձակ բակը շրջափակված է տեղ-տեղ բրգավոր պարսպով: Հարավային պատին կից մնացել են վանական օժանդակ շենքերի կիսավեր մնացորդներ: Մոտ 35 բնակելի և այլ քարե շենքերը կառուցված են պարսպի ներսում, նրա ամբողջ երկարությամբ: Բոլոր շենքերն էլ երկհարկանի են, վերին հարկը ծառայել է որպես բնակարան- հյուրանոց, իսկ ստորին հարկը ծառայել է տնտեսական կարիքների համար: Վանքի բակում գտնվում են մեծ ջրամբարներ և հացահատիկի հորեր: Պարսպից դուրս հյուսրս-արևելյան կողմում գերեզմանատունն է, իսկ հարավ-արևելյան ձորակի շուրթին իր կառուցման ձևով եզակի ջրաղացի ավերակներն են: Աղբյուրի բարակ ջրի վրա մեծ և սրբատաշ քարերով ավազան կա: Երկու մասից բաղկացած ձիթհանը գտնվում է պարսպից դուրս, ավերակ վիճակում: Վանական համալիրը Վայոց Ձորի երկարատև կյանք ունեցող վանքերից մեկն է: Մեծածավալ շենքերի քանակը ցույց է տալիս նրա միաբանության մեծությունը և տնտեսական հզորությունը: Եղել է Սյունիքի կրոնական խոշոր կենտրոններից և 17-րդ դարում ունեցել է 70-90 հոգանոց միաբանություն, դպրոց, գրատուն, որոնց օգնությամբ վանքի առաջնորդ Սարգրսը Եղեգիս գետի վրա կառուցել է տալիս Ծատուրի գեղեցիկ կամուրջը: